بوتاکس : فواید و عوارض تزریق بوتاکس

بوتاکس : فواید و عوارض تزریق بوتاکس تهیه شد

تاریخچه بوتاکس:

سم بوتولینوم (Botulinum toxin) که با نام تجاری بوتاکس (Botox) در ایران معروف است از سم باکتری کلستریدیوم تهیه و برای فلج موقت عضلات تزریق می‌شود. سم بوتولینیوم مثل داروهایی از قبیل دبژیتالیس و آتروپین، از ترکیبات طبیعی می‌باشد که ابتدا به علت خواص سمی مورد توجه قرار گرفتند ولی امروزه بعنوان دارو استفاده می‌شوند. سم بوتولینیوم ابتدا در مسمومیتهای ناشی از عدم نگهداری صحیح غذا در اوایل قرن نوزدهم میلادی شناسایی شد.

در سال ۱۸۲۲ برای نخستین بار تأثیر این سم بر روی سیستم عصبی در اثر مصرف سوسیس شناخته شد. این مسمومیت بوتولیسم (Botulism) نام گرفت. در سال ۱۸۹۵ باکتری‌ها بعنوان عامل بوتولیسم شناخته شدند. در دهه ۱۹۴۰ سم بوتولینیوم تیپ A جدا و تخلیص شد. در دهه ۱۹۶۰ مطالعاتی در مورد اثرات این سم برروی عضلات حیوانات انجام شد.

در دهه ۱۹۷۰ این دارو برای اولین بار بر روی بیماران دچار لوچی چشم (استرابیم) آزمایش شد و در سال ۱۹۸۹ با نام Oculinum توسط سازمان غذا و داروی آمریکا FDA)) در درمان لوچی چشم (استرابیسم) و اسپاسم پلکها (بلفارو اسپاسم) مورد تأئید قرار گرفت. این ترکیب بعدها توسط شرکت آلرگان (Allergan) تصاحب شد و با نام بوتاکس (BOTOX) از اواخر سال ۱۹۸۰ درمان اصلی اسپاسم‌های موضعی عضلات (focal dystonia) و دردهه اخیر درمان کمکی مهمی در اسپاسم‌های عضلانی بزرگسالان و فلج مغزی کودکان بوده است.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در سال ۲۰۰۲ استفاده از بوتاکس بنام Botox Cosmetic را برای بهبودی موقتی در ظاهر خط اخم متوسط تا شدید در بیماران ۱۸ تا ۶۵ ساله تأئید کرد. در سال ۲۰۰۴، FDA مصرف بوتاکس را برای درمان تعریق بیش از حد زیر بغل (Primary axillary hyperhidrosis) تأئید کرد.

فواید تزریق بوتاکس چیست؟

تزریق بوتاکس باعث از بین رفتن چین و چروک‌های بین ابرو یا پیشانی میشود

بوتاکس با فلج عضلات زیرپوستی برای صاف کردن چین و چروک‌های صورت و ایجاد ظاهری جوان‌ تر در افراد به کار می‌رود؛ مانند چین و چروک‌های ناشی از اخم کردن که در بین ابرو ها یا روی پیشانی ایجاد می‌شوند و چروک‌های اطراف چشم و دهان که در موقع خندیدن ظاهر می‌شوند. بوتاکس در برخی موارد برای کاهش میزان تعریق در کف دست‌ ها یا زیر بغل نیز استفاده می‌شود.

بوتاکس در درمان لوچی، بلفارواسپاسم، میگرن مزمن و دیستونی نیز کاربرد دارد. محل تزریق بوتاکس برای درمان میگرن در نواحی مختلف پوست سر می‌باشد و معمولاً بر اساس منطقه‌ ای از سر که بیشترین احساس درد را دارد انجام می‌شود. این در حالی است که در تزریق بوتاکس به منظور زیبایی نواحی پیشانی و اطراف چشم مورد تزریق قرار می‌گیرند.

مواردی که قبل از تزریق بوتاکس باید به آن توجه کرد:

کلفتی پوست، میزان آفتاب‌سوختگی آن و عمق چین و چروک‌ها از مواردی هستند که باید قبل از تزریق بوتاکس مورد توجه قرار بگیرند اما این بررسی هشدار داده که بسیاری از کلینیک‌ها، منافع اقتصادی را به ملاحظات پزشکی ترجیح می‌دهند.

مکانیسم اثر بوتاکس:

بوتاکس پس از تزریق، جذب عضله می‌شود و در انتهای اعصابی که فرمان انقباض را به عضلات می‌ رسانند مستقر می‌شود. در این محل بوتاکس از آزاد شدن یک واسطه شیمیایی به نام استیل کولین- که مسئول انقباض عضلانی است- جلوگیری می‌کند، در نتیجه دستور انقباض به عضله نمی‌رسد و در حقیقت نوعی فلج عضلانی موقت ایجاد می‌شود که مدت اثر بوتاکس ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. توکسین بوتولیسم از ۲ زیر واحد تشکیل شده است. زیر واحد کوچکتر با اثر بر پروتئین‌های SNARE که در اگزوسیتوز نقش دارند مانع از آزاد سازی استیل کولین می‌شوند.

عوارض تزریق بوتاکس:

از آنجا که بوتاکس عمدتاً جذب عضلات محل تزریق می‌شود و مقادیر بسیار ناچیزی از آن وارد گردش خون می‌گردد، با دوزی که برای بازکردن چروک‌ها به کار می‌رود، تقریباً هیچ عارضه مهمی ایجاد نمی‌کند.

البته مثل هر تزریق دیگری تزریق بوتاکس هم ممکن است سوزش و قرمزی خفیفی در محل تزریق ایجاد کند که پس از چند ساعت خودبه‌خود برطرف می‌شود. به علاوه ار عوارض بوتاکس می توان گفت که در برخی از افراد پس از تزریق بوتاکس، سردرد یا تهوع خفیف یا علائم سرماخوردگی ایجاد می‌شود که معمولاً طی ۲ تا ۳ روز بهبود می‌یابد. هر چند تزریق بوتاکس عارضه جسمی مهمی ایجاد نمی‌کند، اما تزریق بوتاکس می‌تواند باعث افتادگی پلک، فقدان جلوه عضلات صورت و ایجاد حالت انجماد در افراد شود.

چه کسانی نباید تزریق بوتاکس انجام دهند؟

سن کمتر از ۱۸ و سن بیشتر از ۷۵ سال نباید تزریق بوتاکس انجام دهند

1. اگر فرد بیماری اختلالات انعقادی داشته باشد نباید تزریق بوتاکس انجام دهد.

2. تزریق بوتاکس برای کسانی که از دارو های ضد انعقاد خون استفاده میکنند ممنوع است.

3. در زمان بارداری نیز بهتر است بوتاکس استفاده نشود.

4. حداق سن برای تزریق بوتاکس ۱۸ و حداکثر سن تزریق بوتاکس ۷۵ سال است.

5. تزریق بوتاکس به افرادی که دارای بیماری ام‌اس، میاستنی گراویس، نفروپاتی و نارسایی کلیه هستند توصیه نمیشود.

6. افراد دارای بیماری‌ های قلبی و عروقی حاد نباید تزریق بوتاکس انجام دهند.

7. ضعف ایمنی یا کسانی که عفونت فعال دارند تزریق بوتاکس ممنوع است.

8.  واکسیناسیون در 2 هفته اخیر

9. کسانی که بدون دلیل مشخص مبتلا به بیماری فلج عضلانی هستند بهتر است تزریق بوتاکس انجام ندهند.