خواص آویشن
چای آویشن
نتایج پژوهش های متعدد نشان داده است که استفاده از این گیاه به همراه مواد طبیعی دیگر برای مقابله با مشکلات و بیماری های تنفسی موثر است. البته منظور از این حرف، اقدام به خوددرمانی نیست. شما در هر حال نیاز به نظر یک پزشک متخصص دارید.
هم اکنون پژوهشی روی بیش از هفت هزار بیمار مبتلا به برونشیت در حال انجام است و محققان تاثیر شربت آویشن و ریشه ی پامچال یا پریمولا را روی این افراد بررسی می کنند.
نتایج بررسی ها نشان می دهد که این شربت کمابیش به اندازه ی دو داروی ان-آستیل سیستئین و آمبروکسول در روان کردن ترشحات برونشیت موثر است.
نتایج بررسی های دیگر نیز نشان داده است که شربت تهیه شده از عصاره ی آویشن و عصاره برگ گیاه پیچک نیز تاثیر زیادی در تسکین سرفه دارد.
از مهمترین استفاده‌های آویشن در بیماری‌های دستگاه تنفسی است. آویشن درختچه ای کوتاه و پر شاخه است. شاخه های علفی آن پوشیده از برگ هایی در قسمت فوقانی ساقه است. آویشن می‌تواند در درمان اختلالات قاعدگی و تسکین دردهای عادت ماهانه موثر باشد. آویشن عامل تصفیه کننده خوبی بوده و در درمان بی خوابی و امراض جهاز هاضمه مفید است.
یکی از شناخته شده‌ترین گیاهان دارویی از تیره نعناع است. آویشن (Thymus vulgaris) گیاهی است علفی، دارای ریشه مستقیم ، کم و بیش چوبی و با انشعابات فراوانی میباشد شاخه‌ها زیاد و چوبی که به ارتفاع 30 سانتی متر میرسد. ساقه‌های آویشن چهار گوش ، قهوه ای متمایل به سبز تا قهوه ای متمایل به ارغوانی ،و پوشیده از کرک است. برگ‌ها کوچک، باریک و کشیده به رنگ سبز متمایل به خاکستری و پوشیده از کرک با کناره های برگشته بوده و به صورت متقابل، بر روی ساقه قرار دارند. این برگ‌ها بوی بسیار نافذی دارند و دارای دم برگ‌های کوچکی نیز میباشد گل‌ها کوچک، گلی رنگ و یا سفید و به صورت مجتمع در انتهای ساقه قرارگرفته‌اند و در اواخر خرداد و اوایل تیر ظاهر می شود.
ترکیبات شیمیایی
مهمترین ترکیب گیاه، اسانس آن است که به میزان 1 تا 5/2 درصد در برگ‌های آن وجود دارد. مهمترین اجزاء اسانس شامل تیمول و کارواکرول که به ترتیب از 70 – 30 درصد اسانس و 30 – 15 درصد اسانس را تشکیل می‌دهند.ترکیبات دیگر شامل لینالول،گاما ترپینن،پارا سا یمن، تیمن و آلفا پی نن هستند. شاخه گلدار و برگدار این گیاه دارای تانن میباشد. این ترکیبات و درصد آنها به شرایط محل کشت، زمان برداشت و سایر شرایط جغرافیایی، بستگی دارد.
اویشن از دیدگاه طب سنتی
آویشن (صعتر) در آخر دوم گرم و خشک و بعضی در اول سوم گفته اند و گرمی و خشکی جبلی آن زیاد است.
و چون شب وقت خواب یک مثقال آن را بخورند و بخوابند و مداومت بر آن نمایند ذهن را تقویت بخشد و رنگ رو را نیکو گرداند.
مربای آن با شکر و یا عسل و دو مثقال آن در دفع سموم و امراض قوی الاثر است.
آشامیدن دو مثقال آن با عسل جهت گزیدن عقرب و سایر حشرات مفید است.
مخرج اقسام کرم معده و حب القرع است. همچنین در خواص آن کلمۀ «با قوت تریاقیت» ذکر شده.
تناول با پنیر تازه جهت تسمین، جویدن جهت تقویت چشم و آب آن جهت رفع بیاض، چکاندن در گوش جهت رفع ثقل سامعه و با شیر جهت تسکین وجع آن، آشامیدن جوشانده با مقدار مساوی عناب جهت تصفیه خون مفید است.
محلل ریاح، مشهی غذا، مبهی، منقی ریه، معده، جگر و امعاء از رطوبات و بلغم.
مسکن وجع دندان، مسکن ورک، مسکن وجع مثانه و رحم، مدر بول و حیض.
خوردن آن با آب انجیر جهت ربو و سرفه نافع است و با انجیر خشک عرق آورد و رنگ رو را نیکو گرداند.
رافع قولنج بلغمی و ریحی است. با آب کرفس جهت تفتیت حصات و عسرالبول و با میپختج جهت دفع مضرت شوکران و افیون و با سکنجبین جهت رفع مضرت جنین و با روغن زیتون جهت انواع مغص و آشامیدن سرکه که صعتر در آن خیسانیده و یا سکنجبین مصنوع از آن هرگاه سرفه نباشد جهت سپرزمجرب و با خیارزه جهت کوفتگی عضل و معده و جگر و با روغن زیتون و زیره جهت برآمدگی ناف اطفال و مضغ آن جهت تسکین درد دندان.
با اطعمه غلیظ باعث خوشبویی و سرعت انحدار و زیادتی لذت و لطافت آنهاست، مانند هریسه گندم و باقلا و عدس و کله پاچه و گوشت گوساله و مانند آنها.
ضماد آن با عسل جهت عرق النسا و وجع ورک.
ضماد مطبوخ آن جهت جرب و حکه و یرقان و رایحه بخور آن و افتراش بدان جهت گریزاندن هوام و آشامیدن مطبوخ شاخ های آن با مثل آن عناب که در چهار مثل آن آب جوش دهندتا به ربع رسد جهت تصفیه خون غلیظ بالخاصیه مؤثر است.
گل آن مسهل مره سودا و بلغم اما ضعیف تر از افتیمون و قوی تر از حاشا و چون دو مثقال آنرا با سرکه و نمک بیاشامند اسهال سودا و بلغم نماید و ادرار بول وحیض کند و عصاره گل تازه آن محلل ورم عضل دو طرف زبان و لهاة و قلاع دهان.
روغن کل آن به تنهایی با جمیع امراض بارده مانند فالج و لقوه و رعشه و استرخا و اوجاع ظهر و مفاصل و خصوصا قلنج و امراض نواحی معده و اما بهتر از روغن های دیگر است.
خواص درمانی
مقوی معده و اعصاب است و به علت عطر و طعم مطبوعی که دارد یک داروی اشتها آور و هاضم غذاست و مانع ترش شدن غذا در معده می شود.
داروی ضد تشنج است و تعداد زیادی از بیماری های مختلف که ظاهرا هیچ گونه شباهتی با یکدیگر ندارند و همه آنها به علت تشنج رگ ها و ماهیچه های صاف و مجاری داخلی بدن بروز می کنند را معالجه می کند.
گازهای روده را جذب کرده و از بین برده و در درمان نفخ معده و روده ها مؤثر است.
گردش خون را تحریک و جریان آنرا منظم می کند.
هوش و قوه ادراک را زیاد می کند.
اعمال اعضای جنسی را در بدن تحریک و تقویت می کند.
در درمان بیماری های ریوی، زکام، برونشیت، آسم، گریپ، سیاه سرفه و آنژین مفید بوده و خلط آور خوبی است.
موارد احتیاط یا منع مصرف آویشن
تاکنون در مورد عارضه‌ی جانبی ناشی از مصرف مقادیر خوراکی آویشن یا فرآورده‌های وابسته، گزارشی داده نشده است ولی ممکن است در موارد معدودی، دردهای شکمی را ایجاد نماید و یا باعث گرفتگی موقتی گردد. از عوارض جانبی این گیاه حالت تهوع، استفراغ، سردرد، گیجی و تشنج میباشد . التهاب پوست در اثر تماس آویشن نیز گزارش شده است.
در خوردن آویشن نباید زیاده‌روی کرد زیرا باعث بروز آلبومین درادرار میشود. همچنین مصرف آن برای زنان حامله و باردار توصیه نمی‌شود. مقدار مصرف عادی آن برای افراد بالای یک سال، 6- 3 گرم برگ خشک، در یک نوبت و روزی 3- 1 مرتبه تکرار این مقدار میباشد. افراد کم‌تر از یک سال، 1- 5/0 گرم از گیاه یا معادل آن از فرآورده‌های آویشن را روزی چند مرتبه می‌توانند مصرف کنند. هم چنین، میزان مصرف تنتور آن، 40 قطره تا سه بار در روز از این مقدار برای بزرگسالان و تا یک ششم این مقدار، برای افراد زیر یک سال، مناسب است. مصرف شربت‌های مختلف، بر حسب دستور کارخانه‌ی سازنده میباشد. از مصرف روغن فرار آویشن به صورت خوراکی باید خودداری کرد و آن را فقط به صورت استعمال خارجی به کار برد.
بیمارانی که دارای بیماری پوستی، بیماری عفونی، مشکلات قلبی دارند در استفاده به صورت حمام باید احتیاط نمایند.
آویشن در احادیث
امام صادق فرمود: چهار چیز است که دیده را جلا میدهد و سود دارد و زیانی نمیآورد. درباره آنها از امام پرسیدند، فرمود: آویشن و نمک، وقتی با هم باشند و نانخواه و گردو، وقتی با هم باشند. . همچنین فرمودند: آویشن و نمک که چون در بر هم قرار گیرند بادها را از دل برون میرانند، انسداد را می گشایند، بلغم را میسوزانند، آب را در بدن به جریان درآورند، بوی دهان را خوش میسازند، معده را نرمی می دهند، بوهای بد را از دهان ببرند و آلت را سفتی میبخشند . امام کاظم فرمود: داروی امیر مومنان آویشن بود، زیرا آویشن برای معده، پرزی همانند پارچههای مخمل میشود. در روایات آمده است که آویشن معده را میپالاید
آویشن 30 گرم
آب 750 میلی لیتر
عسل 500 گرم
آویشن خشک را در آب ریخته 20 تا 40 دقیقه بجوشانید تا به 500 میلی لیتر کاهش یابد. سپس آن را صاف کرده و داخل قابلمه ای کوچک بریزید. آنگاه عسل را اضافه کرده و مرتب هم بزنید تا کاملا حل شود. قابلمه را روی حرارت قرار داده و و به آرامی بجوشانید تا به غلظت لازم برسد. سپس آن را پس از سرد شدن درون بطری شیشه ای تیره رنگ بریزید و 3 بار در روز هر بار یک تا دو قاشق چای خوری میل کنید.